Το 2021 να αποδείξουμε ότι πήραμε το μάθημα του 2020

Όλοι μας θέλουμε απλώς να ξεχάσουμε το 2020.

Να ξυπνήσουμε και απλώς να μην έχει υπάρξει ποτέ.

Το πολύ να είναι μια θολή ανάμνηση.

Όμως, το 2020 υπήρξε.

Και δεν έχουμε το δικαίωμα να το ξεχάσουμε.

Γιατί ήταν μια πολύ σκληρή χρονιά.

Χάθηκαν πάρα πολλοί άνθρωποι από την πανδημία.

Και αυτό ήταν πάρα πολύ άδικο.

Χρειάστηκε να επιβληθούν περιορισμοί χωρίς προηγούμενο.

Περιορισμοί με πολύ μεγάλο κόστος: οικονομικό, κοινωνικό και ψυχικό.

Περιορισμοί που έθεσαν σε κίνδυνο όχι μόνο την οικονομία αλλά και την ελευθερία.

Η αυγή της νέα χρονιάς χαράζει με τα πρώτα σημάδια ελπίδας που φέρνουν τα εμβόλια, δικαιώνοντας όσους επέμειναν ότι η γνώση και η έρευνα μπορούν να οδηγήσουν σε λύση.

Μέσα στην επόμενη χρονιά θα μπορέσουμε να πάρουμε πίσω τις ζωές μας.

Να μπορέσουμε να σταματήσουμε να ζούμε με τον φόβο της πανδημίας.

Να μπορέσουμε να ζούμε, να μιλάμε με τους ανθρώπους, να τους αγγίζουμε, να επικοινωνούμε, να παράγουμε και να δημιουργούμε χωρίς εμπόδια.

Να ξυπνήσουμε μια μέρα και να μην είμαστε σε αναμονή άλλης μιας μακάβριας στατιστικής.

Να μπορέσουμε πραγματικά να αφήσουμε πίσω μας το 2020.

Όμως, αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να αφήσουμε πίσω όσα μας δίδαξε, με τρόπο σκληρό, το 2020.

Γιατί μας έδωσε πολλά μαθήματα η χρονιά που μόλις τελειώνει.

Μας έμαθε ότι εξακολουθούμε να είμαστε ευάλωτοι. Ακόμη και απέναντι σε ένα μικρό κομμάτι γενετικού υλικού. Και ότι είμαστε ευάλωτοι, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας δικών μας επιλογών: του τρόπου που καταστρέφουμε το περιβάλλον, του τρόπου που αφήνουμε την ανισότητα και την ανασφάλεια να υπονομεύει την υγεία των ανθρώπων, του τρόπου που είδαμε την δημόσια υγεία και πρόνοια μόνο ως κόστος και όχι ως επένδυση στη ζωή.

Μας έμαθε να μην υποτιμάμε την επιστημονική γνώση. Και ότι την κρίσιμη στιγμή χρειαζόμαστε την επιστήμη, την έρευνα, το πείραμα για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τι γίνεται αλλά και για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε κινδύνους. Όπως και ότι όλες οι σύγχρονες παραλλαγές δεισιδαιμονίας και ανορθολογισμού δεν είναι γραφικές, αλλά επικίνδυνες. Ενίοτε και θανατηφόρες.

Μας έμαθε ακόμη ότι μπορούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας όταν χρειάζεται. Ότι αυτό που συνηθίσαμε να ονομάζουμε «κανονικότητα», που συχνά το ταυτίζαμε με μια απεριόριστη ικανότητα κατανάλωσης, συχνά και σπατάλης πόρων, κάποιες στιγμές μπορεί να σταματήσει. Και αυτό να είναι για το «κοινό καλό».

Μας δίδαξε ότι οι άνθρωποι που είναι σημαντικοί και από τους οποίους εξαρτιέται συχνά η ίδια μας ζωή είναι αυτοί που συχνά τους περιφρονούσαμε ή ακόμη και τους θεωρούσαμε «αποτυχημένους». Και δεν μιλώ μόνο για τους υγειονομικούς, αλλά και για όλους εκείνους που δεν είχαν την επιλογή να «μείνουν σπίτι» όλο αυτό το διάστημα, όλους εκείνους που –συχνά κακοπληρωμένοι και επισφαλείς– κράτησαν τις κοινωνίες όρθιες: τους εργαζόμενους στις εφοδιαστικές αλυσίδες, στις μεταφορές, στις βασικές υποδομές, στη δημόσια ασφάλεια.

Μας έμαθε ότι η ζωή δεν προχωράει με «αυτοματισμούς», αλλά με συνειδητές αποφάσεις και με συλλογική κινητοποίηση. Με το κράτος να μην μπορεί να αντικατασταθεί από την αγορά, αλλά και τη συλλογική κινητοποίηση να παραμένει το κλειδί.

Και τέλος μας δίδαξε ότι όλα ξεκινούν από την αλληλεγγύη. Ότι είναι αδύνατο να ξεπεράσουμε κινδύνους, να αντιμετωπίσουμε σοβαρές κρίσεις, να χαράξουμε δρόμο για το μέλλον, χωρίς αλληλεγγύη. Χωρίς την παραδοχή ότι επειδή έχουμε ανάγκη τους άλλους ανθρώπους, έχουμε και ευθύνη απέναντί τους. Χωρίς την επίγνωση ότι η προσβολή της δικής τους αξιοπρέπειας είναι προσβολή και σε εμάς. Χωρίς την κατανόηση ότι οι ανάγκες δεν είναι ποτέ αποκλειστικά δικές μας.

Δεν είμαστε κοινωνίες απομονωμένων ατόμων και όταν κινδυνεύουμε να καταντήσουμε έτσι, τότε το μόνο κυριαρχεί είναι ο φόβος και η απόγνωση.

Ζούμε, αναπνέουμε και ελπίζουμε μέσα στη σχέση με τους άλλους, μέσα στις μυριάδες χειρονομίες που κάνουν τη ζωή μας καλύτερη, που αντιπαλεύουν τον φόβο, που οικοδομούν την ελπίδα.

Από τις πιο απλές χειρονομίες, όπως τη φυσική απόσταση που σημαίνει κοινωνική αλληλεγγύη ή τη μάσκα που δείχνει ότι πραγματικά σκεφτόμαστε τους άλλους, έως όλους εκείνους που ξενυχτούν μέσα στους θαλάμους και τις εντατικές θεωρώντας ότι έστω και μία ζωή παραπάνω να σώσουν θα είναι μια μεγάλη νίκη.

Όλα αυτά δεν μπορούμε και δεν πρέπει να τα ξεχάσουμε το 2021.

Η πανδημία έχει τεράστιο κόστος αλλά μας έδωσε τη δυνατότητα να σκεφτούμε προτεραιότητες και στόχους.

Να αναλογιστούμε πώς θέλουμε να είναι η ζωή μας και όχι απλώς πώς θα ξαναπιάσουμε το νήμα από εκεί που το αφήσαμε.

Γιατί τίποτε δεν είναι ίδιο πια.

Και γιατί μπορούμε να κάνουμε μια καινούρια αρχή το 2021.

Για μια οικονομία που να μπορεί να βλέπει τους ανθρώπους και όχι απλώς τους αριθμούς.

Για μια ανάπτυξη που να είναι βιώσιμη και να σέβεται τα όρια που βάζει η φύση.

Για μια παιδεία που να κάνει τη γνώση οδηγό για τη ζωή.

Για μια δημοκρατία που να στηρίζεται στη συζήτηση και στην ικανότητα να ακούμε ο ένας τον άλλον.

Για μια κοινωνία που να κάνει πράξη την αλληλεγγύη.

Ας δώσουμε αυτή την υπόσχεση.

Όλες και όλοι μας.